Khu đô thị là gì? Như thế nào mới được gọi là khu đô thị?

Khu đô thị là một khái niệm không còn xa lạ, khi tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng nhanh như hiện nay. Vậy khu đô thị là gì? Những yếu tố nào quyết định một dự án được gọi là khu đô thị? Hãy cùng khám phá chi tiết về khu đô thị, từ đặc điểm cơ bản đến những tiêu chí phân loại và điều kiện để một dự án trở thành khu đô thị.

Khu đô thị là gì?

Khu đô thị là một khu vực được quy hoạch và phát triển với mục tiêu cung cấp môi trường sống, làm việc, giải trí cho cư dân. Khu đô thị trang bị các hạ tầng hiện đại và tiện ích đa dạng, khu đô thị thường bao gồm công trình nhà ở, công viên, trường học, bệnh viện, khu thương mại cùng các cơ sở hạ tầng công cộng khác. Sự phát triển của khu đô thị nhằm tạo nên không gian sống hiện đại tiện nghi, an toàn và bền vững cho cộng đồng.

Đặc điểm cơ bản của một khu đô thị

Tại Việt Nam, một đơn vị hành chính để được phân loại là khu đô thị phải có một số tiêu chuẩn cơ bản như sau:

• Dân số tối thiểu có từ 20.000 người;
• Ít nhất 40% dân số hoạt động trong lĩnh vực kinh tế phi nông nghiệp;
• Cơ sở hạ tầng cùng các dịch vụ công cộng ở mức độ phù hợp;
• Mật độ dân số và mật độ xây dựng cao hơn tại những vùng sản xuất nông nghiệp lân cận.

Trên thực tế, khu đô thị còn được hiểu là các khu vực được xây dựng khá tương đồng về mặt hạ tầng và cảnh quan. Trong đó những yếu tố về giao thông, mật độ xây dựng, quy hoạch đều được tính toán kỹ lưỡng tạo nên một khu vực hoàn hảo, hiện đại.

6 Tiêu chí phân loại khu đô thị

Việc phân loại khu đô thị được thực hiện dựa trên một số tiêu chí cụ thể nhằm giúp xác định quy mô và tính chất của từng khu vực. Sau đây là 6 tiêu chí chính.

Mật độ dân số

Mật độ dân số cho biết số lượng người sinh sống trên một đơn vị diện tích đất. Đây là tiêu chí quan trọng để đánh giá mức độ tập trung dân cư và ảnh hưởng đến quy hoạch và phát triển hạ tầng của khu đô thị. Khu đô thị có mật độ dân số cao thường yêu cầu hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xã hội phức tạp hơn để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của cư dân.

Quy mô dân số

Quy mô dân số phản ánh tổng số người dân sinh sống trong khu đô thị giúp phân loại khu đô thị thành nhiều loại khác nhau từ nhỏ, vừa, đến lớn, dựa trên số lượng cư dân. Quy mô dân số lớn thường đi kèm với nhu cầu cao về hạ tầng, dịch vụ và các tiện ích xã hội.

Trình độ phát triển kiến trúc cảnh quan cùng hệ thống cơ sở hạ tầng

Trình độ phát triển kiến trúc cảnh quan và cơ sở hạ tầng bao gồm chất lượng xây dựng, thiết kế đô thị, hệ thống giao thông, điện nước, viễn thông và các tiện ích công cộng. Một khu đô thị với cơ sở hạ tầng và kiến trúc cảnh quan phát triển tốt sẽ mang lại môi trường sống tiện nghi và hiện đại cho cư dân.

Tỷ lệ lao động thuộc lĩnh vực phi nông nghiệp

Tỷ lệ lao động làm việc trong các lĩnh vực phi nông nghiệp cũng là tiêu chí quan trọng để phân loại khu đô thị. Nếu khu đô thị có tỷ lệ lao động phi nông nghiệp cao thường có nền kinh tế đa dạng. Các khu đô thị này cũng phát triển hơn, với nhiều ngành nghề như dịch vụ, thương mại, công nghiệp và công nghệ.

Chức năng, vị trí và vai trò của đô thị

Vị trí địa lý và vai trò, chức năng của đô thị trong mạng lưới đô thị quốc gia hoặc vùng cũng là một tiêu chí phân loại. Những đô thị có vị trí chiến lược hoặc đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội thường được phân loại cao hơn. Chức năng của đô thị có thể bao gồm trung tâm hành chính, thương mại, công nghiệp, du lịch hoặc giáo dục.

Trình độ phát triển kinh tế – xã hội và cơ cấu khu đô thị

Cơ cấu kinh tế và trình độ phát triển kinh tế – xã hội của khu đô thị được đánh giá dựa trên các yếu tố như mức thu nhập bình quân, chất lượng cuộc sống, mức độ phát triển các ngành kinh tế và sự ổn định xã hội. Một khu đô thị với nền kinh tế đa dạng và phát triển bền vững sẽ có trình độ phát triển kinh tế – xã hội cao hơn.

Dự án như thế nào thì được gọi là khu đô thị?

Cần dựa trên một định nghĩa nhất định để xác định sao mới được coi là dự án khu đô thị thì, nhìn chung dự án đầu tư xây dựng khu đô thị được giải thích cụ thể ở  Điều 2 Nghị định số 11/2013/NĐ-CP của Chính phủ: Về quản lý đầu tư và phát triển đô thị như sau: Dự án đầu tư xây dựng khu đô thị là dự án đầu tư xây dựng các công trình (có thể bao gồm: Nhà ở, hạ tầng kỹ thuật và công trình công cộng…) trên một khu đất được giao thuộc trong khu vực phát triển đô thị theo quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Pháp luật đã liệt kê các dự án sau đây sẽ được xem là dự án khu đô thị:

• Những dự án xây dựng tại các khu đô thị mới vào làm dự án đầu tư xây dựng trên khu đất có được phép chuyển đổi từ các loại hình đất khác nhau thành đất xây dựng khu đô thị;
• Các dự án với mục đích tái thiết khu đô thị, hay còn gọi là những dự án xây dựng mới đối với các công trình kiến trúc cũng như cơ sở hạ tầng trên nền những công trình hiện trạng hiện đã được phá vỡ theo đúng với quy hoạch kế hoạch của khu đô thị được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp phép và phê duyệt;
• Các dự án nhằm mục đích cải tạo hoặc chỉnh trang lại cho khu đô thị, hay được hiểu là những dự án để nâng cấp kết cấu cũng như mặt ngoài của các công trình được xây dựng trong khu đô thị nhưng không được cải tạo làm thay đổi quá 10% chỉ tiêu sử dụng đất trong khu vực;
• Những dự án bảo tồn hoặc cải tạo cho khu đô thị, đây là những dự án nhằm mục đích tôn tạo tân trang lại những giá trị văn hóa lịch sử cũng như kiến trúc của cảnh quan và công trình tại các khu di sản văn hóa hiện diện trong khu đô thị;
• Các dự án tiến hành đầu tư và xây dựng khu đô thị hỗn hợp, được hiểu là các dự án xây dựng đầu tư những khu đô thị trong đó bao gồm những công trình xây dựng mới hoặc công trình phục dựng, chỉnh trang và bảo tồn khu đô thị.

Khu đô thị không chỉ là nơi ở, mà còn là môi trường sống lý tưởng với đầy đủ tiện nghi và hạ tầng hiện đại, mang lại cuộc sống tiện lợi và an toàn cho cư dân. Việc hiểu rõ về khái niệm và các tiêu chí phân loại khu đô thị giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về xu hướng phát triển đô thị thời buổi hiện nay.